6. NGUY CƠ MẮC BỆNH GAN NHIỄM MỠ

Nguy cơ chính gây ra gan nhiễm mỡ là nghiện rượu, bệnh béo phì, tiểu đường và lượng triglyceride trong máu cao.

Vì số người bị bệnh béo phì, tiểu đường, lượng mỡ hoặc cholesterol cao, cũng như người nghiện rượu càng ngày càng tăng nhanh, bệnh gan nhiễm mỡ đã trở thành nguyên nhân quan trọng nhất đưa đến chai gan tại Mỹ.

Ở Mỹ, tỷ lệ gan nhiễm mỡ là từ 15 đến 20% dân số nói chung và cao hơn nhiều so với tỷ lệ này ở những người béo phì. Gan nhiễm mỡ là nguyên nhân phổ biến nhất của xét nghiệm chức năng gan bất thường ở Mỹ. Nó cũng có thể xảy ra ở trẻ em.

Một trường hợp đặc biệt của gan nhiễm mỡ là gan nhiễm mỡ cấp tính trong khi có thai (acute fatty liver of pregnancy). Tuy tương đối hiếm hoi, xẩy ra khoảng 1 trong 9,000 đến 13,000 ca đỡ đẻ, bệnh rất nguy hiểm với số tử vong cho cả mẹ và bé sơ sinh lên đến 20%

Bệnh gan nhiễm mỡ hiện đang trở nên phổ biến ở trẻ em, phần lớn liên quan tới sự gia tăng đáng báo động tỉ lệ trẻ em béo phì. Theo số liệu điều tra của Viện Dinh dưỡng, 29% trẻ thành thị thừa cân, con số này ở nông thôn chỉ là 5,5%. Bệnh gan nhiễm mỡ ảnh hưởng đến khoảng 3% trẻ em và 22-53% trẻ em béo phì. Bệnh gan nhiễm mỡ có thể được tìm thấy ở trẻ em như trẻ như bốn tuổi.

Gan nhiễm mỡ chia làm 2 nhóm:

•    Gan nhiễm mỡ do rượu

•    Gan nhiễm mỡ không do rượu.

Một điều dễ hiểu nếu một người bị tiểu đường hoặc quá béo nếu uống quá nhiều rượu hoặc bia sẽ rất dễ bị gan nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ do rượu:

Tất cả những người uống hơn 60g cồn mỗi ngày, ngay cả nếu chỉ uống trong một thời gian ngắn đều có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ.

Tại Mỹ, khoảng 15.3 triệu người đang nghiện rượu. Nếu thử nghiệm lá gan của họ, gần như người nào cũng bị gan nhiễm mỡ. May mắn thay, hiếm khi gan nhiễm mỡ đưa đến tử vong, và lá gan sẽ trở lại hoàn toàn bình thường nếu bệnh nhân ngừng uống rượu. Tuy nhiên, nếu người nghiện rượu vẫn tiếp tục uống rượu, lá gan của họ sẽ từ từ trở thành chai. Một số người có thể sẽ bị ung thư gan.

Gan nhiễm mỡ. Ảnh nguồn childrenshospital.org

Gan nhiễm mỡ không do rượu:

Trong trường hợp này, gan nhiễm mỡ có thể là triệu chứng đầu tiên của bệnh tiểu đường. Khi chúng ta ăn quá nhiều so với mức tiêu thụ của cơ thể, năng lượng thặng dư sẽ tích trữ dưới dạng mỡ.  Mỡ ứ đọng lại khắp nơi trong cơ thể, rõ rệt nhất là bụng, hông, cằm và cổ. Nhưng chính những “hạt” mỡ ẩn nấp bên trong cơ thể mới thật sự nguy hiểm đến sức khỏe của chúng ta.  Vì thế, rất nhiều bệnh nhân tuy gầy ốm vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ, nhất là khi họ bị tiểu đường hoặc/và mỡ cao.

Triệu chứng gan nhiễm mỡ

Thông thường gan nhiễm mỡ không gây ra triệu chứng gì đáng kể. Khi bệnh trở nên trầm trọng hơn có thể có một số triệu chứng:

- Mệt mỏi, yếu ớt, khó chịu, buồn nôn và bụng nôn nao khó chịu.

- Lá gan có thể bị sưng to

- Một số ít người có thể bị vàng da.

Nếu gan chỉ bị nhiễm mỡ thôi, bệnh không nguy hiểm cho lắm. Tuy nhiên, nếu hệ thống miễn nhiễm phát hiện có sự bất thường và hoạt động loại bỏ những tế bào gan hư hỏng này, bạch huyết cầu sẽ xuất hiện khắp nơi gây ra viêm gan. Viêm lâu ngày sẽ đưa đến xơ rồi chai gan.

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ

Vì gan nhiễm mỡ không gây ra một triệu chứng nào đáng kể, bệnh này thường chỉ phát hiện khi bệnh nhân tình cờ đi siêu âm gan (ultrasound of the abdomen) vì một lý do nào khác.

Tuy hình thù của lá gan sẽ có một số sắc thái đặc biệt khi khám nghiệm bằng siêu âm hoặc MRI, nhưng phương pháp chính xác nhất vẫn là sinh thiết lá gan (liver biopsy). Trong phương pháp này, một cây kim nhỏ sẽ được “đâm” thẳng vào lá gan. Sau đó tế bào gan sẽ được nghiên cứu dưới kính hiển vi. Phương pháp này tương đối an toàn và không đau đớn lắm nên chỉ cần tiêm một ít thuốc tê vào dưới da mà thôi.

Điều trị

Phương pháp hữu hiệu nhất để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ là cai rượu. Vì thế, người bị gan nhiễm mỡ phải ngừng uống rượu bia càng sớm càng tốt, nhất là khi gan chưa bị xơ và chai.

Một số thuốc điều trị bệnh tiểu đường như Actos, Avandia hoặc thuốc hạ cholesterol như lovastatin có thể thuyên giảm sự tiến triển của gan nhiễm mỡ.

Giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì.

Phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ

- Bằng cách lựa chọn một lối sống lành mạnh, bạn có thể ngăn ngừa thừa cân, béo phì, một trong những nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ. Thực hiện chế độ giảm cân từ từ và bền vững.

- Thực hiện chế độ ăn uống cân bằng tốt đó là ít chất béo bão hòa và tăng chất xơ.

- Tạo thói quen tập thể dục, ít nhất là bốn lần một tuần. Bạn có thể đi bộ, bơi, làm vườn, luyện tập những bộ môn thể thao mà bạn yêu thích (tốt nhất nên tham khảo ý kiến của chuyên gia để có chế độ luyện tập phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn).

- Hạn chế uống rượu.

Dùng bạn đã bị gan nhiễm mỡ, đừng quá bi quan, bạn có thể đảo ngược tình hình với việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, luyện tập và tránh xa rượu bia sẽ giúp bạn có sức khỏe tốt.

Nguồn DS. Phúc Chính